Przejście do sekcji:

Rys historyczny

wyświetl galerię w Cooliris
  • -

Strajk szkolny w Łążynie

Wieś Łążyn

             Na podstawie zapisów historyka Maercnera w 1065 roku Bolesław II Śmialy król Polski nadał klasztorowi w Mogilnie przychody z Grudziądza, Łążyna i Chełmna. Zatem można zaliczyć Łążyn do najstarszych miejscowości Ziemi Chełmińskiej, a już na pewno do przed krzyżackich. Najstarsze zapisy świadczące o istnieniu szkoły, jako szkoły przy kościelnej, występują we wzmiankach o powstaniu szpitala z 1628, a zniszczonego w 1667. Zapisów źródłowych jest niewiele, jednak treść ,,Plan von dem Thornschen Cammmerey Dorff Laszyn" z 1801 roku, z pieczęcią o treści ,,SIEGEL DES MAGISTRATS ZU THORN’’, z napisem na mapie ,,Schule’’ w miejscu dzisiejszej szkoły, pozwala wnioskować o przynajmniej 200 letnim jej istnieniu.

 

wyświetl galerię w Cooliris
  • -

       Proces germanizacji wciąż przybierał na sile. Decyzją rządu pruskiego minister Gosslet wprowadził nauczanie religii również w języku niemieckim, co doprowadziło do fali protestów i masowego niezadowolenia narodu polskiego. 5 lipca 1906 roku odbył się w Toruniu wiec Polek, na którym zwrócono uwagę na role matki-Polki w wychowaniu patriotycznym dzieci w okresie ofensywy germanizacyjnej. Fakt ten jeszcze bardziej podsycił i tak już napięte nastroje niezadowolenia społeczeństwam, doprowadzając do fali strajków, począwszy od dnia powrotu dzieci z wakacji jesiennych 22 października 1906 roku. Bierny opór najliczniej stawiały dzieci z wiejskich szkół w powiecie toruńskim: Łążyna, Bierzgłowa, Kończewic, Chełmży i Kamionek.

wyświetl galerię w Cooliris
  • Pruski kierownik szkoły w Łążynie pan Górny z uczniami, którzy przystąpili do strajku szkolnego 22.10.1906 roku .
    Pruski kierownik szkoły w Łążynie pan Górny z uczniami, którzy przystąpili do strajku szkolnego 22.10.1906 roku .

        Na podstawie opowiadań byłych uczniów, naocznych świadków wydarzeń, dzieci zwykle witały nauczyciela religii słowami ,,Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus’’. Gdy kazano im wypowiadać te słowa w języku zaborcy ,,Gelobt sei Jesus Christus’’ w akcie protestu milczały. Kary cielesne były często stosowane w zaborze pruskim, a w obliczu buntu dzieci stawały się nagminne oraz przybierały okrutne formy. Często po wyjściu ze szkoły, gdzie przetrzymywane były do godzin wieczornych, udawały się prosto pod Bożą Mękę i śpiewały pieśni kościelne.

wyświetl galerię w Cooliris
  • Uczniowie, świadkowie wydarzeń 1906 roku. Zdjęcie wykonane w sali dzisiejszej biblioteki. Po prawej stronie znajdował się...
    Uczniowie, świadkowie wydarzeń 1906 roku. Zdjęcie wykonane w sali dzisiejszej biblioteki. Po prawej stronie znajdował się żelazny piec, 2 metrowej wysokości, w którym dzieci same paliły deskami z pogorzeliska po spalonych mieszkaniach nauczycieli.

 Ze strajkującymi dziećmi solidaryzowała się cała wieś, czego dowodem były spotkania po niedzielnej mszy św. wszystkich mieszkańców na Dołach Łążyńskich, podczas których rozmawiano w ojczystym języku.

wyświetl galerię w Cooliris
  • -
  • -

Inną formą wspólnych spotkań społeczeństwa były procesje Bożego Ciała, podczas których spotykali się mieszkańcy Bierzgłowa i Łążyna. Jedna procesja wychodziła z Bierzgłowa, druga z Łążyna i spotykały się w połowie drogi między wsiami.

Tradycja wspólnych procesji była kultywowana do czasu powstania samodzielnej parafii w Bierzgłowie. Nie wszyscy mieszkańcy mogli stawiać czynny opór zaborcy ponieważ zostali wcieleni do wojska pruskiego.

Poniżej archiwalne zdjęcia z 1908 roku .

wyświetl galerię w Cooliris
  • -
  • -
  • -

Strajk szkolny z 1906 roku na ziemiach zaboru pruskiego spełnił bardzo ważne zadanie. Z jednej strony w skuteczny sposób hamował akcję germanizacyjną, a z drugiej zaś kształtował patriotów polskich, którzy po 1918 roku z bronią w ręku wypędzali Niemców z Poznania i Pomorza.

Jednym z uczestników strajku szkolnego był Czesław Ziółkowski (pseudonim Sambor) absolwent szkoły w Łążynie. Gimnazjum ukończył w Colegium Marianum w Pelplinie i gimnazjum klasycznym w Grudziądzu, gdzie należał do tajnej organizacji Filaretów i Filomatów.

Za swą działalność ścigany był przez ,,Grencszuc’’. W 1917 r. został wcielony do wojska zaborczego, z którego uciekł pod Lubiczem przez kordon do oddziałów powstańczych wyzwalającego się z pod jarzma niewoli województwa poznańskiego. W 1919 roku został mianowany w Poznaniu podporucznikiem wojsk polskich.

"Sambor" za udział w bitwie bolszewicko-polskiej otrzymał Krzyż Waleczny. Brał udział w oswobodzeniu Torunia i całego Pomorza .

Opisał najważniejsze wydarzenia związane z walkami o niepodległość ojczyzny oraz oswobodzeniu Torunia w powieści ,,POD ZNAKIEM GRYFA’’.W wolnej Polsce służył jako podporucznik i admirał III B. 63 pp w Toruniu (zmarł w 23 roku życia).

wyświetl galerię w Cooliris
  • "Sambor" za udział w bitwie bolszewicko-polskiej otrzymał Krzyż Waleczny. Brał udział w oswobodzeniu Torunia i całego...
    "Sambor" za udział w bitwie bolszewicko-polskiej otrzymał Krzyż Waleczny. Brał udział w oswobodzeniu Torunia i całego Pomorza .

Strajk szkolny dzieci wywarł duży wpływ na dalsze działania narodowo-wyzwoleńcze, zmęczonego niewolą społeczeństwa Łążyna.

15 marca 1908 roku w dużej sali gospody w Bierzgłowie powołano stowarzyszenie do walki z zabowrcą, pod nazwą ,,Towarzystwo Ludowe”, do którego zapisało się stu członków.
Organizacja działała do 23.02. 1936 roku. Do dnia zachowały się dzisiejszego wszystkie (260) protokóły pisane przez sekretarza i skarbnika stowarzyszenia Franciszka Ziółkowskiego.

Zebrania Towarzystwa Ludowego były manifestacją przeciwko zaborcy. Prowadzono teatr, opłacano składki, a dochód przeznaczano na działalność statutową oraz zakup "Tygodnika Ilustrowanego ” oraz innych czasopism redagowanych po polsku w Galicji.

Kolejnym wielkim wydarzeniem lokalnym było powstanie w 1913 r. Straży Pożarnej.

 

Autor: Bogusław Ziółkowski

 

wyświetl galerię w Cooliris
  • Protokół Założycielski
    Protokół Założycielski
  • Franciszek Ziółkowski
    Franciszek Ziółkowski
  • Zdjęcie wykonane w 1933 roku z okazji 20-tego jubileuszu powstania OSP w Łążynie (załoga OSP na tle sklepu Pana Afelta)
    Zdjęcie wykonane w 1933 roku z okazji 20-tego jubileuszu powstania
    OSP w Łążynie (załoga OSP na tle sklepu Pana Afelta)

Wróć